DENİZ DİBİ ZENGİNLİKLERİ

Günümüzde deniz diplerinden de petrol çıkarılıyor. Deniz dibi zenginlikleri yalnız petrolden ibaret değil­dir. Bunlar arasında çok sayıda mineral kaynakları da yer almaktadır. Bu kaynaklar çok derin kesimlerde bu­lunur. 1873-1876 yılları arasında bir araştırma gemisi, Atlas Okyanusu'nda 4500 m derinlikte yumurta biçimin­de, üzeri yivler ve pürtüklerle kaplı cisimler çıkartmıştı. Kısa bir tahlil, bunların manganez oksidinden oluştuk­larını ortaya koydu. Bunlar uzun süre manganez yumruları adıyla anıldı. Ama daha sonraki incelemeler, on­ların bileşiminde bakır, nikel, çinko ve daha birçok madenin bulunduğunu gösterdi. Bu, çağdaş endüstri için çok ilgi çekici bir sonuçtur.

Yumruların büyüklüğü birkaç milimetre ile birkaç santimetre arasında değişir. Bunlar deniz diplerinin bü­yük bir bölümünü, hatta bazı göl diplerini kaplarlar. Kuzey Atlas Okyanusu'nda, Hint Okyanusu'nda ve özel­likle Büyük Okyanus'un bazı kesimlerinde bol bulunur.

Bir istiridyenin içine girmiş yabancı bir cismin etrafında oluşan inci gibi, bir yumru da bir çekirdekten başlayarak gelişir. Bu çekirdek, çok değişik kökenlerden gelebilir: Volkanik parçacıklar, köpek balığı dişleri, kı­rık mercanlar gibi. Sudaki erimiş madenler bu parçacıklar üstüne çökelmektedir.

Deniz dibindeki zenginlikleri toplamak için maliyeti yüksek olmayan bir yöntem bulmak gerekiyor. Üç bin ile altı bin metre derinlikteki yumruları çıkartmak kolay değildir. Bu ajanda iki teknik geliştirildi. Birincisi, bir kablodan meydana gelen ve dipte bir halka çizerek kovaları çeken bir taraktır. Bu yöntem şimdi Japonlar ta­rafından Tahiti açıklarında uygulanıyor. İkincisi Amerikalıların  başvurduğu ve yumruları bir emici yardımıyla yukarı çekmeye dayanan yöntemdir.

Çok metalli yumruların işletilmesi, çok önemli ekonomik sonuçlar doğuracaktır. Batı Avrupa ve Ameri­ka Birleşik Devletleri, bu sayede üçüncü dünya ülkeleri karşısında ağır bir bağımlılıktan kurtulmuş olacaklar. Çünkü, şu anda en pahalı metalleri bu ülkelerden satın alıyorlar.

Günümüzde bütün uluslar, deniz kaynaklarının işletilmesi için olağanüstü çabalar harcıyor. Ama öyle görünüyor ki henüz hiçbir ülke, denizlerin bu olağanüstü diye nitelendirilen zenginliklerini işletmeye hazır değil. Ancak, bu alanda büyük bir engelin bulunmadığı da kabul edilmektedir.

Abdullah Rıza ERGÜVEN
Evrenin Harikaları