ZARARLI MADDELERİN BOŞALTIM SİSTEMLERİ

 

Hücrelerde metabolik etkinlikler sonucunda oluşan artıkların difüzyonla ya da özelleşmiş yapılarla dışarı atılmasına boşaltım denir.

SALGILAMA

Bir hücre ya da hücre grubundan vücudun başka bölümlerine bazı olaylar için gerekli olan maddelerin salgılanmasıdır.

DIŞKILAMA

Sindirilemeyen besinlerin anüs yoluyla dışarı atılmasıdır.

Boşaltım ve salgılama olayında hücreler enerji tüketir.

Dışkılama olayında ise hücrelerin enerji tüketmesine gerek yoktur.

Omurgalı hayvanların tüm sınıflarında boşaltım organı BÖBREKLERDİR.

İNSAN BÖBREĞİ VE ÇALIŞMASI

Böbrekler fasulye tanesi biçiminde çukur kısımları birbirine dönük, bel hizasında karın boşluğunun arka tarafında ve omurganın iki yanında yer alırlar. Boyları 10-15 cm ortalama 160 g. ağırlığındadır.

Böbreğin tam ortasında üretere bağlanan havuzcuk (pelvis) bulunur.

Böbrekte yapı ve görev birimi nefrondur.

Yaklaşık olarak bir böbrekte 2 milyon kadar nefron vardır.

Böbreklerin temel görevi kanın kimyasal bileşimini değişmez tutmaktır.

İnsan böbreğinde idrar oluşumu, üç aşamalıdır.

1– Süzülme

2– Geri emilme

3– Salgılama

1– Kanın nefronlarda süzülmesi

Kalpten pompalanan kanın 14 ü böbreğe gelir. Getirici atardamarla glomerulus kılcalına gönderilir. Glomerulus getirici atardamar ile götürücü (çıkan) atardamar arasındaki kılcal yumak olduğundan kan basıncı sabit olup diğer kılcal damarların yaklaşık iki katı bir basınca sahiptir. Bu basınç ve plazma proteinleri olmayan kan plazması (doku sıvısı) böbrekteki kan basıncı ile doğru orantılıdır.Soğuk havalarda kan basıncı arttığından süzülme daha hızlı olurken sıcak havalarda terleme kan basıncının düşmesi (kılcallar genişlediğinden) süzülme daha yavaş olur.

2. Geri emilme

Bowman kapsülüne geçen süzüntü, içindeki glikoz, su, aminoasit tuz iyonlarının kanalcık hücrelerine geçmesine geri emilme denir. Biyolojik bir olaydır. Geri emilen maddeler kılcal damarlara buradan böbrek toplar damarına geçerek kan dolaşımına katılır.

Su ise sadece inen kolonda geri emilir. Çıkan kolonda su geri emilmediği için Na+ ve suyun emilimi distal tüpte devam eder.

Aktif taşımayla gerçekleşen geri emilim maddenin kandaki değişimine bağlıdır. Her maddenin kandaki normal değerine eşik değer denir. Maddenin miktarı eşik değerin üzerinde ise bu madde nefron kanalcıklarından geri emilmez. İdrarla dışarı atılır.

3. Salgılama

Süzülme ile bowman kapsüllerine geçemeyen maddeler kılcal damarlardan boşaltım kanalına aktif taşımayla geri verilirler. Bu olaya aktif boşaltım ya da salgılama denir.Sağlıklı bir insanda Suyun % 99, Na+'nın % 99,5, Glikozun % 100 ve Ürenin % 50'si geri emilir.

							Sayfa Başı

	Sayfa 1/2
Önceki Sayfa		Sonraki Sayfa