B. Yurdumuzun Doğal Durumu

4. Akarsuları ve Gölleri

Akarsuları

Türkiye’de büyüklü küçüklü pek çok akarsu bulunmaktadır. Akarsularımızın akışları ve taşıdıkları su miktarı farklıdır. İlkbaharda yağışların fazla olması ve karların erimesiyle akarsuların taşıdığı su miktarı artar. Yazın ise azalır. Çünkü ülkemizde yazın yağışlar az olur. Sıcaklığın yol açtığı buharlaşmayla da su kaybı çoğalır.

Yurdumuzdaki akarsuların bazıları denizlere, bazıları göllere dökülür. Denizlere ulaşamadan yer altına sızarak veya sıcaklığın etkisiyle buharlaşarak kaybolan akarsularımız da vardır. Akarsuların denize ulaşamadığı alanlara kapalı havza denir. Van Gölü, Tuz Gölü ve çevreleri ile Göller Yöresi, Konya Ovası, yurdumuzdaki başlıca kapalı havzalardır. Bazı akarsularımız da sularını denizlere ulaştırdıkları için açık havza oluşturmuştur.

Birçok akarsuyumuz kaynağını yurdumuzdan alır ve sınırlarımız içinde denize dökülür. Yeşilırmak, Kızılırmak ve Sakarya, Karadeniz’e dökülen başlıca akarsularımızdır. Marmara denizine dökülen en büyük akarsuyumuz Susurluk’tur. Büyük Menderes, Küçük Menderes, Gediz ve Bakırçay, Ege denizine dökülür. Seyhan, Ceyhan, Aksu, Göksu, Manavgat ve Asi nehirleri Akdeniz’e dökülen akarsularımızdır. Asi nehri sınırlarımızın dışında doğan bir akarsudur.
Doğu Anadolu’dan doğan Dicle ve Fırat nehirleri, Güneydoğu Anadolu’yu geçerek Basra Körfezi’nde denize ulaşır.

Aras ve Kura ırmakları, Doğu Anadolu’dan doğar ve Hazar Denizi’ne dökülür.

Trakya’da bulunan Meriç nehri, sınırlarımızın dışında doğar. Yunanistan’la sınırımızın büyük bir bölümünü oluşturur ve Ege denizine ulaşır.

Akarsular, bir ülkenin en önemli zenginlik kaynaklarındandır. Onlardan çeşitli şekillerde yararlanırız. İçme, sulama ve kullanma suyu elde etmek, elektrik enerjisi üretmek bunların başlıcalarıdır. Bu amaçla pek çok akarsuyumuz üzerinde barajlar yapılmış, hidroelektrik santralleri kurulmuştur. Bu çalışmalar günümüzde de sürdürülmektedir. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) ile, Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde barajlar kurulmaktadır.

Sulama tünelleri ve kanallar açılmaktadır. Bu proje, 22 baraj ve 19 hidroelektrik santralinin yapımını kapsamaktadır. Bunlardan Atatürk ve Karakaya barajlarının yapımı tamamlanmıştır. Bu barajlardan sulama amacıyla yararlanılmakta ve elektrik üretimi yapılmaktadır. Yeni yapılacak barajlarda kurulacak hidroelektrik santrallerinde de elektrik üretilecektir.

Akarsularımız; turizm, su sporları ve balıkçılık için de oldukça elverişlidir.

Gölleri

Karalar üzerindeki çukurluklarda biriken durgun sulara göl denir. Türkiye’de büyüklü küçüklü çok sayıda göl vardır. Bu göllerden bazılarının suları tatlı, bazılarının ise tuzlu ya da sodalıdır. Van Gölü, Tuz Gölü gibi dışarıya akışı olmayan göllerimizin suları tuzlu ya da acıdır. Dışarıya akışı olan göllerimizin suyu ise tatlıdır.

Göl bakımından en zengin bölgelerimiz; Akdeniz, Marmara, Doğu Anadolu ve İç Anadolu’dur.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde Van Gölü, Erçek, Çıldır, Hazar, Nazik ve Nemrut gölleri bulunur. Suyu sodalı olan Van Gölü, yurdumuzun en büyük gölüdür. Göl üzerinde feribotlarla deniz yolu ulaşımı sağlanmaktadır.

Akdeniz Bölgesi’nde Beyşehir Gölü, Eğirdir Gölü, Burdur Gölü ve Acıgöl bulunur. Beyşehir ve Eğirdir göllerinin suları tatlı, Burdur Gölü ve Acıgöl’ün suları acıdır.

Marmara Bölgesi’nde Sapanca, İznik, Ulubat, Kuş Gölü, Büyük ve Küçük Çekmece ile Durusu gölleri bulunur. Kuş Gölü’nün en büyük özelliği, çeşitli göçmen kuşların yuvalandığı bir kuş cenneti olmasıdır.

Karadeniz Bölgesi’nde çok sayıda küçük göl vardır. Tortum, Sera, Uzungöl, Abant, Yedigöller bunlardan bazılarıdır. Çoğu orman içinde olan bu göller, doğal güzellik açısından da önem taşır.

İç Anadolu Bölgesi’nde Tuz Gölü, Akşehir, Eber ve Seyfe gölleri bulunur. Tuz Gölü, Türkiye’nin ikinci büyük gölüdür.

Türkiye’de doğal göllerden başka yapay göller de vardır. Bu göller, akarsular üzerindeki barajların arkasında biriken sulardan oluşmuştur. Bunlara baraj gölü denir. Başlıcaları; Atatürk, Keban, Karakaya, Hirfanlı, Hasan Polatkan, Demirköprü, Kemer, Almus ve Hasan Uğurlu baraj gölleridir.

Göller, ülkemizin en önemli zenginlik kaynaklarındandır. Başta balık olmak üzere çeşitli su ürünlerinin barınma ortamıdır. Sulama ve içme suyumuzun büyük bölümü göllerden elde edilir. Tuz ve soda üretiminde göllerden yararlanılır. Bazı göllerimizde taşımacılık yapılır. Göllerimiz, doğal güzellikleriyle ülkemizde turizmin gelişmesine de katkıda bulunur. Su sporlarına olanak sağlar. Ayrıca baraj göllerimizden elektrik enerjisi elde etmede yararlanılır.

							Ana Sayfa

	Sayfa 1/ 1
Önceki Sayfa		Sonraki Sayfa